Tên di sản : Đền Yên Hà
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 3180/QĐ- UBND
Giới thiệu
Đền Yên Hà trước kia được xây dựng trên một khu đất khá rộng khoảng 6 sào, bao gồm 01 chính tẩm diện tích khoảng 40m2, nhà xây kiểu cuốn vòm, 4 mái lợp ngói mũi hài và ngói vẩy. Trung đường 3 gian diện tích khoảng 50m2, toàn bộ cột, kèo, cầu phong li tô đều bằng gỗ lim, mái lợp ngói mũi. Tiền đường 5 gian diện tích 60m2 cũng được dựng kiên cố như nhà trung đường. Hai dải vũ 2 bên, một nhà khách 5 gian dùng để hội họp. Tất cả đều làm bằng gỗ lim, mái lợp ngói mũi. Về hiện vật thì trước kia có rất nhiều hiện vật có giá trị như kiệu bát cống, kiệu long đình, kiệu võng, chấp kích, bát biểu, long ngai, khám thờ, đỉnh đồng, câu đối, đại tự,…
Toàn bộ khu thờ tự cũng như các đồ thờ trong di tích do trải qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ, đền Yên Hà đã bị phá hủy hoàn toàn chỉ còn lại nền móng cũ. Sau khi đất nước thống nhất, nhân nhân địa phương đã quyên góp xây dựng lại khu đền thờ trên thửa đất số 403 với diện tích 1056m2 để làm nơi thờ cúng và sinh hoạt tâm linh tín ngưỡng của nhân dân trong làng. Hiện nay, khuôn viên đền thờ, bao gồm: Đền thờ - Nhà Mẫu.
Đền thờ: Gồm 3 gian mới được xây dựng, quay về hướng tây nam, chiều dài 7,22m; chiều rộng 4,17m, hè rộng 2m. Nhà được xây bằng gạch, đòn tay rui mè bằng luồng, mái lợp ngói tây, trên mái ở giữa được đắp nổi hình mặt nguyệt, hai bên là hình con kìm. Nhà có 3 cửa trước bằng nhau được xây kiểu cuốn vòm, ở 4 trụ được đắp nổi 2 đôi câu đối bằng chữ Hán chữ đã bị mờ không dịch được.
Phía trên cửa chính được đắp bức đại tự “Tiên Thánh từ” (đền thờ Tiên Thánh). Đi từ ngoài vào bên tả và hữu được đắp nổi bằng xi măng hai tượng hộ pháp. Phía trong là bài trí đồ thờ. Hai cửa ra vào hậu cung là hai đôi câu đối bằng chữ Hán.
Ở gian giữa đặt một bề thờ, trên bề thờ là một long khám, trong long khám được đặt 4 pho tượng và một số đồ thờ như lư hương, mâm bồng, khay mịch, ống hương,…Bàn thờ bên tả đặt một pho tượng và một số đồ thờ. Bàn thờ bên hữu đặt ngai thờ, trong ngai thờ đặt một pho tượng Đức ông. Cách bài trí ở đây tuy chưa được sắp xếp phù hợp theo cách bài trí thờ tự nhưng dù sao đây cũng là nơi thờ cúng tâm linh của dân làng.
Nhà mẫu: Quay mặt về hướng Đông Nam gồm 3 gian, có chiều dài 6,40m; chiều rộng 3,60m; hè 1,60m. Hậu cung nhà Mẫu 2,6m x 3,0m. Nhà mới được xây dựng lại nên phần kiến trúc đều hoàn toàn mới, đòn tay rui mè bằng luồng, mái lợp ngói ta. Nhà gồm 3 cửa ra vào, một cửa chính và hai cửa phụ được xây kiểu cuốn vòm, hai trụ cửa chính được đắp nổi hai câu đối bằng chữ Hán.
Phía trong là bài trí đồ thờ, ở gian giữa là một bệ thờ đặt 3 pho tượng, phía dưới là một số đồ thờ như mâm bồng, bát hương, lư hương và một số đồ thờ rất có giá trị.
Sân có chiều dài 9,70m; chiều rộng 8,70m, nền sân được láng bằng xi măng. Toàn bộ khu di tích được xây tường rào bao quanh.
Hiện vật trong di tích:
Hiện nay tại đền Yên Hà còn lưu giữ được một số hiện vật như sau:
Đền thờ:
Mâm bồng gỗ: 03 cái (cũ); Đài gỗ: 03 cái (cũ); Bát hương sứ: 8 cái (mới); Nến đồng: 02 cây (mới); Lư hương đồng: 01 (mới); Lục bình sứ to: 02 (mới); Lục bình sứ nhỏ: 6 (mới); Ống hương gỗ: 01 (cũ); Ống hương gỗ: 02 (mới); Đỉnh đồng: 01 (cũ); Khay mịch gỗ: 02 (mới); Tượng thánh mẫu: 6 pho (mới); Ngai thờ: 01 (mới); Tráp gỗ: 01 (cũ); Lộng vải: 02 (mới); Nón vải: 10 (mới); Chuông đồng: 02 mới; Sắc phong: 02 đạo sắc.
Nhà Mẫu:
Tượng thánh mẫu: 04 pho (mới); Mâm bồng gỗ nhỏ: 03 (mới); Mâm bồng gỗ to: 01 (cũ); Đỉnh đồng: 01 (cũ); Hạc đồng: 02 (cũ); Bệ Sứ: 02 (cũ); Khay mịch: 02 (cũ); Cây nến gỗ: 02 (cũ); Đĩa Sứ: 04 (cũ) Ống nhổ. 01 (cũ); Đài gỗ: 5 (cũ); Bát hương sứ; 01 (cũ); Khay mịch: 02 (cũ); Chân tảng đá tròn: 5 (cũ); Chân tảng đá vuông: 7 (cũ).
Và một số hiện vật khác như gạch, ngói, đá tảng…
Ngoài ra, tại đền Yên Hà còn lưu giữ được 01 tấm bia đá kích thước chiều cao 75cm (cả trán bia), chiều rộng 45cm. Bia mờ hết chữ.